Soorten radioactief afval

Voor het beheer op korte termijn (onder andere de verwerking en de tijdelijke opslag) wordt het radioactieve afval (geconditioneerd of niet) ingedeeld in drie grote categorieën:

1. Laagactief afval
2. Middelactief afval
3. Hoogactief afval

De indeling in een categorie gebeurt hoofdzakelijk op basis van het activiteitsniveau (dat wil zeggen het aantal nucleaire desintegraties per tijdseenheid) en de aard van de stralingen die het afval uitzendt (de aanwezigheid van alfa-besmetting kan bijvoorbeeld het type van verwerking beïnvloeden).

Voor het transport en de opslag van radioactief afval speelt nog een derde factor een rol: het besmettingsniveau aan de oppervlakte.

1. Laagactief afval

Laagactief afval bestaat uit radioactief afval met een contactdosistempo (dosis waarbij iemand blootgesteld wordt bij aanraking) van minder dan 5 milliSievert per uur. De productie en de verwerking van dat afval vereisen een minimale afscherming. Voor de arbeiders die de verwerking uitvoeren, volstaat beschermende kledij, meestal een geplastificeerde overall, handschoenen en soms een filtermasker om de ademlucht zuiver te houden.

Dat afval wordt voortgebracht bij de opwekking van elektriciteit door middel van kernenergie (exploitatie van kerncentrales en fabricage van nieuwe kernbrandstof), bij de toepassingen van radioactiviteit in geneeskunde, landbouw en industrie, en vooral bij de ontmanteling van stilgelegde nucleaire installaties.

2. Middelactief afval

Middelactief afval bestaat uit afval met een contactdosistempo tussen 5 milliSievert en 2 Sievert per uur. De verwerking van dat afval moet in een gesloten en afgeschermde ruimte plaatsvinden. De arbeiders die de verwerking uitvoeren, worden beschermd door betonmuren en loodglasvensters. Alle handelingen worden van op afstand uitgevoerd.

3. Hoogactief afval

Hoogactief afval bestaat uit afval met een contactdosistempo van meer dan 2 Sievert per uur. Dat afval geeft warmte af. Dezelfde voorzorgsmaatregelen zijn vereist als voor het middelactieve afval. Het enige verschil is de dikte van de afscherming die altijd berekend wordt om de stralingsdosis voor de operatoren zoveel mogelijk te beperken.

Voor het beheer op lange termijn (berging) heeft NIRAS drie categorieën geconditioneerd radioactief afval ontwikkeld:

1. Afval van categorie A
2. Afval van categorie B
3. Afval van categorie C

Deze categorieën stemmen overeen met de classificatie van het International Atomic Energy Agency (IAEA) en van de Europese Unie. Ze deelt het afval in volgens zijn activiteitsniveau en zijn halveringstijd (dat wil zeggen de tijd waarna de activiteit van het afval gehalveerd is).

De halveringstijd van de radionucliden die het radioactieve afval bevat bepaalt inderdaad welke oplossingen mogelijk zijn voor het beheer van het afval op lange termijn.

Het doel van het beheer van radioactief afval is te allen tijde te verhinderen dat het afval mens en milieu zou schaden. Dat betekent dat het afval geïsoleerd moet worden van de biosfeer tot zijn radioactiviteitsniveau vergelijkbaar is geworden met het niveau van de natuurlijke radioactiviteit.

1. Afval van categorie A

Of: ‘laag- of middelactief en kortlevend afval’

Het afval van categorie A is geconditioneerd afval dat radio-elementen bevat in activiteitsconcentraties en met een halveringstijd die voldoende gering zijn opdat het afval in aanmerking zou komen voor oppervlakteberging.

Deze categorie omvat laag- en middelactief afval met korte halveringstijd (30 jaar of minder), maar kan eveneens minieme hoeveelheden alfastralers met lange halveringstijd bevatten.

2. Afval van categorie B

Of: ‘laag- of middelactief en langlevend afval'

Het afval van categorie B omvat laag- en middelactief afval dat besmet is met alfastralers met lange halveringstijd in concentraties die te groot zijn om in categorie A ingedeeld te worden. Het geeft niettemin te weinig warmte af om deel uit te maken van categorie C. Het bevat ook wisselende hoeveelheden bèta- en gammastralers.

3. Afval van categorie C

Of: ‘hoogactief kort- of langlevend afval'

Het afval van categorie C groepeert al het geconditioneerde hoogactieve afval, dat grote hoeveelheden bèta- en gammastralers bevat met korte halveringstijd alsook grote hoeveelheden alfastralers met lange halveringstijd. Door zijn hoge activiteit geeft het grootste deel van dit afval veel warmte af (meer dan 20 Watt/m³).