De lokale bevolking van Dessel en Mol speelt van bij de start een hoofdrol in het oppervlaktebergingsproject. Via de partnerschappen STORA en MONA tekent ze samen met NIRAS de krijtlijnen uit van de bergingsinstallatie en de bijhorende meerwaardeprojecten. Ook wanneer de installatie er staat, blijven de partnerschappen nauw betrokken.
Het oppervlaktebergingsproject komt tot stand via een uniek model van co-design of ‘samen ontwerpen’. Al sinds eind jaren negentig werkt NIRAS samen met de inwoners van Dessel en Mol aan een duurzame oplossing voor het laag- en middelactieve kortlevende afval in België. De lokale bevolking wordt daarbij vertegenwoordigd door de partnerschappen STORA (Dessel) en MONA (Mol).
STORA
De STudie- en Overleggroep Radioactief Afval in Dessel (STORA) is de opvolger van de vzw STOLA. STOLA werd in 1999 opgericht om te onderzoeken of een bergingsinstallatie voor laag- en middelactief kortlevend afval haalbaar is in Dessel, en onder welke voorwaarden.
Het voorontwerp dat daaruit voortvloeide werd door de federale regering gekozen als oplossing voor het langetermijnbeheer van het afval. Sindsdien volgt STORA de uitwerking van het bergingsproject van nabij op. Het partnerschap informeert de Desselaars ook over alle nucleaire zaken in hun gemeente.
MONA
MONA vzw (Mols Overleg Nucleair Afval) werd in 2000 opgericht als partnerschap tussen de gemeente Mol en NIRAS. Ook MONA onderzocht de haalbaarheid van een bergingsinstallatie op haar grondgebied, net als de voorwaarden die de inwoners van Mol daaraan zouden koppelen.
Hoewel de federale regering Dessel koos als locatie voor de installatie, worden ook de Molse voorwaarden meegenomen in het bergingsproject. MONA blijft daardoor nauw betrokken bij het project. Ze houdt de Mollenaars ook op de hoogte van alle nucleaire activiteiten in hun gemeente.
Beide partnerschappen zetten hun schouders onder zowel de technische als de maatschappelijke aspecten van het project. Die twee zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden:
Aangezien de partnerschappen de stem van de lokale gemeenschap vertolken, nemen ze ook een kritische rol op in het oppervlaktebergingsproject.
Ze volgen het hele project van nabij op en zorgen ervoor dat er rekening gehouden wordt met de bezorgdheden van de inwoners van Dessel en Mol.
Ook als de oppervlaktebergingsinstallatie er staat, is er een belangrijke rol weggelegd voor de partnerschappen. Er wordt vandaag al nagedacht over hoe die toekomstige rol eruit zal zien.
Zeker is dat de werking van STORA en MONA mee zal evolueren met de verschillende fasen van het bergings-project. Die blijvende betrokkenheid is cruciaal. Ze houdt de herinnering aan de bergingsinstallatie immers levendig bij de volgende generaties Desselaars en Mollenaars.
