In welke ondergrond kan een diepe of geologische berging gerealiseerd worden?
Wereldwijd komen er drie mogelijke categorieën gastgesteenten voor diepe berging in aanmerking: kristallijne gesteenten zoals graniet, evaporieten zoals zout en kleigesteenten. In België lijken de kleigesteenten het meest geschikt voor diepe berging van radioactief afval.
De Belgische ondergrond bevat onder andere weinig verharde kleigesteenten namelijk Boomse Klei en Ieperiaanse Klei. Beide kleiformaties hebben gelijkaardige, gunstige eigenschappen voor een diepe berging. Ze zijn enkele tientallen miljoenen jaren geleden ontstaan en zijn heel stabiel. In het zuidelijk deel van het land vinden we dan weer verharde klei (onder andere in de vorm van schiefers) die wellicht geschikt is voor diepe berging.
Geschikte eigenschappen
Weinig verharde klei bezit drie belangrijke eigenschappen die het gesteente geschikt maken voor diepe berging van kernafval.
Weinig verharde klei bezit drie belangrijke eigenschappen die het gesteente geschikt maken voor diepe berging van kernafval. Om te beginnen is deze klei plastisch. Dat betekent dat de scheurtjes die zich erin vormen tijdens het uitgraven van galerijen, zich vanzelf weer sluiten nadat de betonnen wand is geplaatst. Bovendien laat klei nauwelijks water door. Tot slot hebben de kleimineralen de eigenschap om een groot deel van de radioactieve stoffen aan zich te binden zodat wanneer deze uiteindelijk vrijkomen uit hun kunstmatige barrières ze in de klei komen vast te zitten.
Natuurlijke kleiverpakking
Er bestaan in de natuur tal van voorbeelden van voorwerpen die honderdduizenden jaren lang intact zijn gebleven in een kleilaag. Zo werden vorige eeuw in een Italiaanse kleigroeve stammen van oerbomen ontdekt die groeiden in de tijd van de mammoets. De natuurlijke ‘kleiverpakking’ bleek zo effectief dat het hout zelfs nog brandbaar was. In Canada troffen geologen dan weer een grote uraniumafzetting van een miljard jaar oud aan op ongeveer 430 meter diepte in een kleilaag onder een meer. De uraniumafzetting bleef al die tijd nagenoeg onveranderd dankzij de kleilaag die een natuurlijke barrière vormt rond het erts. Aan de oppervlakte van het meer is van die uraniumafzetting niets te merken, het water voldoet er aan de normen voor drinkwater.
HADES: een internationaal erkend ondergronds onderzoekslaboratorium
HADES is een ondergronds onderzoekslaboratorium in Mol, op een diepte van 225 meter in de Boomse Klei. Het helpt ons het ‘in situ’-gedeelte van ons RD&D-programma uit te voeren met het oog op de diepe of geologische berging van hoogactief en/of langlevend afval.
Hoe migreren radionucliden in klei?
Sinds meer dan veertig jaar bestuderen we de wisselwerking tussen radioactieve stoffen en de Boomse Klei, een weinig verharde kleilaag. Ons huidige onderzoek richt zich op de mechanismen waarmee de radionucliden migreren in klei.
Ondergronds laboratorium HADES blaast 40 kaarsjes uit
Onderzoek
HADES vormt al 40 jaar de bakermat voor onderzoek naar geologische berging in België. Marc Demarche, directeur-generaal van NIRAS, gaat in dit interview dieper in op het ontstaan en de rol van het ondergrondse laboratorium.
Lees meerLaatst aangepast 22/04/2025