Wat is de ontmantelingsstrategie van NIRAS?

Gemiddeld minder dan 10% van het volume van de materialen die voortkomen uit de ontmantelingsoperaties eindigt als radioactief afval, wij nemen dat dan ten laste. Er bestaan drie scenario’s voor materialen afkomstig van ontmanteling.

Wat zijn deze drie scenario’s?

Na ontsmetting gaan de metalen die licht radioactief blijven naar het buitenland om er te worden gesmolten. Beton dat licht radioactief blijft, gaat ofwel naar speciale stortplaatsen (‘voorwaardelijke vrijgave’) of wordt hergebruikt in de klassieke industrie (‘onvoorwaardelijke vrijgave’). Ten slotte gaan radioactieve materialen die niet ontsmet kunnen worden, als radioactief afval naar onze industriële dochteronderneming Belgoprocess. Daar worden ze verwerkt, geconditioneerd en opgeslagen, voordat ze een eindberging krijgen.

Het smelten van metalen

Een groot deel van de licht besmette metalen, zoals staal, kan na het smelten worden gerecycleerd. Ons land beschikt niet over de installaties die besmette metalen kunnen verwerken. Daarom worden ze naar smelterijen in het buitenland gestuurd. De besmette metalen worden er in een oven geladen. Tijdens het smeltproces verschijnen er op het oppervlak van het gesmolten metaal slakken: stukken steenachtig afval, die bijna alle radioactiviteit bevatten (die oorspronkelijk aanwezig was in de besmette metalen). Die radioactieve metaalslakken worden afgeroomd en gerepatrieerd naar onze industriële dochteronderneming Belgoprocess voor conditionering en opslag, in afwachting van een eindberging. Het gesmolten metaal onder de slakken wordt in standaardmallen gegoten. Het is niet langer radioactief en wordt ‘onvoorwaardelijk vrijgegeven’: het wordt ter plaatse aangeboden als gerecycleerd materiaal voor industrieel gebruik.

Vrijgave van beton

Beton dat na ontsmetting licht radioactief blijft, wordt hergebruikt in de klassieke industrie (wegenbouw) als het radioactiviteitsniveau onder een bepaalde drempel ligt. Men spreekt dan van ‘onvoorwaardelijke vrijgave’. Als het radioactiviteitsniveau van het beton die drempel overschrijdt, wordt het naar speciale stortplaatsen overgebracht. Er is dan sprake van ‘voorwaardelijke vrijgave’. Andere niet-radioactieve materialen worden afgevoerd voor hergebruik of naar erkende conventionele stortplaatsen gebracht.

Tenlasteneming door NIRAS

Radioactieve materialen die niet kunnen worden ontsmet, eindigen als radioactief afval. Ze worden in vaten geplaatst en vervoerd naar onze industriële dochteronderneming Belgoprocess. Daar worden ze verwerkt, geconditioneerd en opgeslagen voordat ze definitief geborgen worden. Het gaat bijvoorbeeld om beschermende kleding, doekjes, afzuigkappen, laboratoriumuitrusting en persoonlijke beschermingsmiddelen voor werknemers.

Er bestaan drie scenario’s voor materialen afkomstig van ontmanteling.

Kerncentrales: een speciaal geval

De ontmanteling van de kernreactoren van Doel en Tihange zal grote volumes radioactief afval genereren. Kortlevend laag- en middelactief afval zal in bulk in manden - dus niet in vaten - op de site van de centrales verzmeld worden. Het wordt dan naar een nieuw gebouw van Belgoprocess overgebracht, waar het in speciale betonnen kisten geplaatst zal worden. Die caissons zullen afgedicht en opgevuld worden met mortel. Zo vormen ze monolieten die in de toekomstige oppervlaktebergingsinstallatie geborgen kunnen worden.

De radioactieve harsen van chemische ontsmettingsactiviteiten zullen rechtstreeks naar Belgoprocess vervoerd worden.

Middelactief en langlevend afval, zoals de interne onderdelen van reactorvaten, zal op de sites van de centrales versneden worden en in speciale containers ondergebracht worden. Die zullen vervolgens bij Belgoprocess opgeslagen worden. De radioactieve harsen van chemische ontsmettingsactiviteiten zullen rechtstreeks naar Belgoprocess vervoerd worden, waar ze opgeslagen worden tot ze verwerkt en geconditioneerd kunnen worden - volgens het huidige scenario door pyrolyse. Al dat afval is bestemd voor de toekomstige diepebergingsinstallatie.

De verbruikte splijtstof van de reactoren zal na gebruik nog enkele jaren afkoelen in een desactivatiebekken op de site van de centrale. Daarna zal ze overgebracht worden naar een gebouw – eveneens op de site van de kerncentrale – waar ze in dikwandige containers opgeslagen worden. Volgens de huidige planning zouden die na 2050 naar Belgoprocess overgebracht worden. Ze zullen er opgeslagen worden in een speciaal gebouw en op termijn naar een diepebergingsinstallatie gaan.

Ontmanteling, een complexe onderneming

De ontmanteling van een nucleaire installatie is een complex proces dat uit een aantal rigoureuze en gestructureerde fasen bestaat. Tijdens de werkzaamheden kunnen de teams in het veld geconfronteerd worden met radioactieve afvalstromen die nieuw of te gevaarlijk zijn. Er moeten dan onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma's worden gestart om innovatieve oplossingen te vinden.

Bij wijze van voorbeeld, kan het totale declasseringsproces van een kerncentrale 15 tot 20 jaar in beslag nemen. Van de vergunningsaanvraag tot de ontmanteling en het schrappen van de lijst met geklasseerde nucleaire installaties.