Hoe evalueren we de veiligheid van de oppervlaktebergingsinstallatie na 350 jaar?

Actieve controle gedurende 350 jaar

De installatie en de omgeving zullen 350 jaar lang permanent gecontroleerd worden. Verschillende aspecten worden in de gaten gehouden, zoals de radiologische impact op het milieu (lucht, bodem, water) en de eventuele radiologische besmetting. Ook de prestaties van de installatie worden opgevolgd. Na 100 jaar wordt de installatie afgesloten, en tot dan zullen de modules uitgerust zijn met inspectieruimtes om eventuele scheuren of insijpelend water tijdig op te sporen en te verhelpen. De deklaag zal eveneens regelmatig geïnspecteerd worden.

En na 350 jaar?

Na 350 jaar wordt de actieve controle opgeheven, maar zelfs daarna stopt de zorg voor de langetermijnveiligheid van de oppervlaktebergingsinstallatie niet. De kortlevende radionucliden in het afval zullen na 350 jaar weliswaar het grootste deel van hun radioactiviteit verloren hebben, maar dat geldt niet voor de langlevende radionucliden. Die zullen enkele duizenden jaren of zelfs langer radioactief blijven, en kunnen – zij het in heel kleine hoeveelheden – aanwezig zijn in het afval dat geborgen zal worden.

Om de veiligheid van de installatie op heel lange termijn te garanderen, moeten we weten hoe de kunstmatige barrières zoals het beton en de deklaag zullen evolueren over honderden of zelfs duizenden jaren. Welke gebeurtenissen en verstoringen kunnen die barrières aantasten en er op termijn toe leiden dat er radionucliden in het milieu vrijkomen? Hoe groot is de kans dat zulke gebeurtenissen en verstoringen zich voordoen, met welke intensiteit, en in welke periode van de levenscyclus van de installatie? En wat zijn dan de radiologische gevolgen voor mens en milieu?

Gedetailleerde beschrijving

We hebben in eerste instantie een gedetailleerde, wetenschappelijk onderbouwde beschrijving gemaakt van de verwachte evolutie van de bergingsinstallatie. Daarvoor hebben we ons gebaseerd op onze onderzoeks-, ontwikkelings- en demonstratieprogramma's (RD&D). Maar mettertijd zal het vertrouwen in deze beschrijving afnemen. Na zo'n duizend jaar nemen de onzekerheden namelijk toe en raakt de installatie geleidelijk aangetast. Er kunnen zich nog andere onverwachte, maar niettemin mogelijke verstoringen voordoen.

Evolutiescenario's

In onze evaluaties van de langetermijnveiligheid hanteren we verschillende scenario's. Elk scenario beschrijft een mogelijke of hypothetische evolutie van de installatie en de omgeving. Het verwachte-evolutiescenario is het basisscenario. Alternatieve scenario's beschrijven de effecten van onverwachte, maar mogelijke verstoringen, waarbij de bergingsinstallatie sneller, eerder of ernstiger aangetast raakt dan verwacht. Wat zou er bijvoorbeeld gebeuren bij een zware aardbeving?

We hebben ook menselijke-indringingsscenario's bestudeerd. Wat zou er gebeuren als iemand onvrijwillig de bergingsinstallatie betreedt nadat de controles zijn opgeheven? De indringer, de omwonenden en het milieu zouden dan blootgesteld kunnen worden aan straling.

Tot slot bestudeerden we zogeheten ‘penaliserende’ scenario's. Kijken we enkele duizenden jaren vooruit, dan worden de onzekerheden heel groot. Daarom nemen we aan dat de insluiting en afzondering van de bergingsinstallatie tegen die tijd minimaal zullen zijn.

Computermodellen

In samenwerking met het nucleaire onderzoekscentrum SCK CEN ontwikkelen we computermodellen die het gedrag van de bergingsinstallatie op heel lange termijn simuleren. De modellen gaan uit van de verschillende evolutiescenario's en houden rekening met het gedrag van de belangrijkste kunstmatige barrières. Hierdoor kunnen we bevestigen dat de mate van insluiting en afzondering die de installatie biedt, in verhouding blijft tot de risico's die het afval met zich meebrengt. Om de mogelijke radiologische effecten in te schatten, bestaan er ook modellen die de migratie van de radionucliden in het grondwater en vervolgens in het milieu simuleren.

De belangrijkste indicator: de dosis radioactiviteit

Met onze modellen berekenen we indicatoren. De belangrijkste is de dosis waaraan mens en milieu blootgesteld zouden worden in alle geschetste evolutiescenario's. We bestuderen momenteel drie leeftijdsgroepen: volwassenen, kinderen van ongeveer tien jaar, en peuters die gevoelig zijn voor specifieke soorten straling en grotere effecten zouden kunnen ondervinden. Aan de hand van internationale modellen berekenen we tevens de dosis radioactiviteit voor de omringende flora en fauna.

Wat is de conclusie?

In de verschillende bestudeerde scenario's voldoen de stralingseffecten op lange termijn aan de criteria die de Belgische veiligheidsoverheid oplegt. De berekeningen geven dus aan dat de berging ook op lange termijn veilig is. Veiligheidsevaluaties vervullen een dubbele functie: ze maken het niet alleen mogelijk aan te tonen dat de installatie veilig is op lange termijn, maar leggen ook vooraf criteria op voor het afval en de kunstmatige barrières. Die zullen we vervolgens nauwkeurig controleren zodat we kunnen bewijzen dat we vertrouwen mogen hebben in de veiligheid van de installatie.