Ondiepe berging voor radioactief radiumhoudend afval

Radiumproductie in Olen

Nadat de aanwezigheid van radium in uraniumertsen in toenmalig Belgisch-Congo ontdekt werd, volgden initiatieven om het radium hieruit te isoleren. Dat gebeurde in Olen door de vroegere Société Générale Métallurgique de Hoboken. De productie van radium startte er in 1922 en werd vroeg in de jaren zeventig definitief stopgezet.

In totaal werd daar in 50 jaar tijd een tweetal kilogram radium geproduceerd, de helft van alle radium dat in die periode wereldwijd geproduceerd werd. Voor alle toepassingen met radium is slechts een héél kleine hoeveelheid nodig omdat de stof zo radioactief is. Deze productieactiviteiten hebben geleid tot geconcentreerde radiumverontreinigingen, hoofdzakelijk in de productie-installaties en op stortplaatsen, en tot verspreide radiumverontreinigingen op en buiten de site van Umicore.

Opslaginstallaties en stortplaatsen

Umicore heeft drie opslaginstallaties voor radioactieve radiumhoudende materialen en twee historische stortplaatsen met radiumverontreiniging. Vandaag is de situatie veilig, maar de levensduur van de opslaginstallaties is eindig en ze vormen bijgevolg geen eindoplossing voor het opgeslagen afval. Daarnaast zullen ook de stortplaatsen gesaneerd moeten worden.

• De opslaginstallatie Umtrap bevat onder andere radiumrestanten, resten van uraniumerts en een grote hoeveelheid verontreinigde grond.

• De opslaginstallatie Bankloopopslag bevat verontreinigde grond afkomstig van de sanering van de met radium verontreinigd geraakte oevers van de Bankloop.

• De opslaginstallatie LRA bevat verontreinigde grond die verwijderd werd tijdens infrastructuur- en saneringswerkzaamheden op de site van Umicore.

• De stortplaats S1 (bekend als Bruine berg) bevat resten van de productie van non-ferrometalen en slib dat later met radium verontreinigd bleek te zijn.

• De stortplaats D1 bevindt zich net naast de site van Umicore en bevat resten van de productie van non-ferrometalen en bouwpuin dat later met radium verontreinigd bleek te zijn.

Hoeveelheden radioactief afval

Umicore heeft drie opslaginstallaties voor radioactieve radiumhoudende materialen en twee historische stortplaatsen met radiumverontreiniging. Dit is de Umtrap-installatie.

Een heel belangrijk aspect bij de sanering van de site van Umicore is het beperken van de hoeveelheden nucleair afval. Mee daarom zullen er grondige metingen gebeuren om de radioactief besmette materialen zo goed mogelijk te scheiden in verschillende fracties, afhankelijk van hoe ze op lange termijn het best beheerd worden.

Enkel een deel van de radiumhoudende materialen uit de opslaginstallatie Umtrap en een klein deel van de stortplaats D1 zal als radioactief radiumhoudend afval beheerd moeten worden. Daar komen naar verwachting nog heel beperkte hoeveelheden uit stortplaats S1 en van verspreide verontreinigingen op het fabrieksterrein bij. In totaal gaat het om zo’n 30.000 m3 radioactief radiumhoudend afval dat naar een ondiepe berging zou moeten gaan. Dit vormt maar enkele procenten van de totale hoeveelheid radiumhoudende materialen.

Ander afval

NIRAS zal ook bekijken of een ondiepe berging plaats zou kunnen bieden aan radioactief radiumhoudend afval dat vandaag bij Belgoprocess in Dessel tijdelijk opgeslagen ligt. Daarbij gaat het over restanten van de ontmantelingsoperaties die in de jaren zeventig en tachtig op de site in Olen plaatsgevonden hebben of over ander afval dat vergelijkbare radiologische karakteristieken heeft. Sowieso zal het gaan om heel beperkte hoeveelheden afval, dat slechts een kleine fractie van het totale afval voor ondiepe berging uitmaakt.