Waaruit bestaat een ontmantelingsplan?
Sinds 1991 moeten de belangrijkste Belgische nucleaire installaties (klasse I en IIA) een ontmantelingsplan hebben. Dat wordt opgesteld bij de ingebruikname van de installatie en up-to-date gehouden tijdens de exploitatie.
Het bestaat uit een administratief en een technisch deel. Het administratieve deel omvat onder meer de uitwerking van de ontmantelingsstrategie en het verkrijgen van de vergunningen. Het technische deel bevat de methodes die gebruikt worden voor de ontmanteling en het beheer van de radioactieve stoffen op de site. De manager van de bouwplaats moet ook aantonen dat alle metingen en analyses in overeenstemming zijn met de wetgeving.
Een document dat evolueert
Het ontmantelingsplan wordt opgesteld door de nucleaire exploitant en maakt drie verschillende fasen door.
Het ontmantelingsplan wordt opgesteld door de nucleaire exploitant en maakt drie verschillende fasen door.
De exploitant stelt het initiële ontmantelingsplan op bij de ingebruikname van de nucleaire installatie. Het bepaalt de ontmantelingsstrategie, raamt de kosten van de technische operaties en bepaalt welk bedrag opzij gezet moet worden om die operaties te financieren.
Tijdens de exploitatiefase wordt het plan om de vijf jaar herzien. Dit om rekening te houden met de evolutie van de installatie zelf, maar ook met de evolutie van technieken en kosten voor de ontmanteling en het afvalbeheer.
Uiterlijk drie jaar voor de definitieve stopzetting van de exploitatie wordt dit plan definitief. Het bevestigt dan de definitieve declasseringsstrategie. Het beschrijft de installatie en de declassering ervan nauwkeuriger dan de vorige versies.
Wat is de rol van NIRAS?
De exploitant moet zijn ontmantelingsplannen ter controle aan ons voorleggen. Voordat we ons akkoord meedelen, voeren we een onafhankelijke evaluatie uit van de voorgestelde ontmantelingstechnieken, van het volume en de aard van de materialen en het radioactieve afval dat uit deze activiteiten zal voortkomen, en ook van de kosten. Elke exploitant moet ons alle informatie verstrekken die nodig is om die controles uit te voeren. De informatie wordt ingevoerd in de database die we speciaal daarvoor hebben ontworpen. We evalueren ook de methode die de exploitant gebruikt om de financiële middelen te ramen die hij moet uittrekken om zijn programma uit te voeren, en de manier waarop hij die voorzieningen effectief aanlegt.
Ook de kosten van de lopende werkzaamheden volgen we op. Na afloop ervan brengen we bij het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) advies uit over het opheffen van de ontmantelingsvergunning van de installatie.
Kernreactoren: een bijzonder geval
De ontmanteling van de kernreactoren van Doel en Tihange zal grote volumes radioactief afval met specifieke kenmerken opleveren. © ENGIE Electrabel
De ontmanteling van de kernreactoren van Doel en Tihange is een project zonder voorgaande in België. Het zal grote volumes radioactief afval met specifieke kenmerken opleveren. Drie van de zeven kernreactoren werden al definitief stilgelegd: Doel 3, Tihange 2 en Doel 1. Doel 2 en Tihange 1 zullen later in 2025 stilgelegd worden. Voor de start van de eigenlijke ontmantelingsfase moet de exploitant ons een finaal ontmantelingsplan ter goedkeuring voorleggen.
Wegens de omvang en de planning van het project, moeten bij het FANC ook meer gedetailleerde tussentijdse dossiers ingediend worden over de ontmanteling van de belangrijkste reactoronderdelen (reactorvat, interne delen ...). NIRAS geeft daar telkens een voorafgaand advies over. We moeten er namelijk zeker van zijn dat we de afvalstromen kunnen beheren die bij de ontmanteling van die onderdelen ontstaan.
Bewezen ervaring
We hebben heel wat ervaring opgedaan met het analyseren en goedkeuren van ontmantelingsplannen voor nucleaire installaties die inmiddels gedeclasseerd zijn. Enkele voorbeelden:
de opwerkingsfabriek voor verbruikte splijtstoffen Eurochemic (op de site van Belgoprocess, Dessel)
de Usine Franco-Belge de Fabrication du Combustible (FBFC International, Dessel)
de fabriek voor de productie van splijtstofelementen Belgonucleaire (Dessel)
de wetenschappelijke onderzoeksreactor Thetis van Universiteit Gent
Andere installaties worden momenteel nog ontmanteld:
de Europese drukwaterreactor BR3 van SCK CEN, het nucleair onderzoekscentrum in Mol
sommige gebouwen en installaties van onze industriële dochteronderneming Belgoprocess in Dessel
de installaties van het failliete bedrijf Best Medical Belgium (NIRAS-site in Fleurus), die we sinds het faillissement in 2012 exploiteren
NIRAS heeft heel wat ervaring opgedaan met het analyseren en goedkeuren van ontmantelingsplannen voor nucleaire installaties die inmiddels gedeclasseerd zijn.
Hoe verloopt een ontmantelingsproject?
Omvangrijke ontmantelingsprojecten verlopen meestal in verschillende grote fasen. De eerste fase is het definitief stopzetten van de installatie, het beveiligen van de site en het inventariseren van de radioactieve stoffen en uitrustingen. De volgende fase bestaat uit opeenvolgende operaties met als doel de radioactiviteit zoveel mogelijk te elimineren en tegelijkertijd het volume radioactief afval te beperken. Na afloop van die operaties worden de installaties hergebruikt voor andere activiteiten of gesloopt.
Wat is de hoogste prioriteit bij de ontmanteling?
In een nucleair ontmantelingsproject moet rekening gehouden worden met de traditionele risico's die aan elk afbraakproject verbonden zijn, maar daarbovenop ook aan risico's rond nucleaire veiligheid en ioniserende straling. Daarom zijn er voor elke fase verplichte nucleaire veiligheidsstudies die gevalideerd worden door het FANC. De absolute prioriteit blijft de veiligheid van de operatoren en de bescherming van de omwonenden en het milieu.
Wat is de ontmantelingsstrategie van NIRAS?
In de bouwplaatsen die we superviseren of exploiteren, hanteren we een duurzame aanpak. We geven de voorkeur aan oplossingen en technieken waarmee we zoveel mogelijk materialen kunnen recycleren of hergebruiken tegen de laagst mogelijke kosten. Zo beperken we het volume radioactief afval. Gemiddeld blijft minder dan 10% van het volume ontmantelingsafval radioactief.
Laatst aangepast 22/04/2025